تغذیه جوجه های یک روزه از حیاتی‌ترین مراحل پرورش طیور است که نقش بسیار مهمی در رشد، سلامت و آینده‌ی تولید آن‌ها دارد. جوجه‌ها در ساعات ابتدایی پس از تولد بسیار حساس و آسیب‌پذیر هستند و هرگونه تأخیر یا اشتباه در تغذیه می‌تواند موجب ضعف سیستم ایمنی، کاهش وزن‌گیری، و حتی تلفات شود. آشنایی با اصول صحیح تغذیه، نیازهای غذایی اولیه، استفاده از خوراک مناسب و مدیریت آب و محیط می‌تواند تأثیر بسزایی در موفقیت پرورش‌دهندگان و کاهش مشکلات رایج در این دوره حساس داشته باشد.
تغذیه ی جوجه های یک روزه
1) شروع تغذیه به موقع جوجه های یک روزه
جوجه ها باید حداکثر تا 24 ساعت پس از خروج از تخم غذا و آب دریافت کنند و تاخیر بیشتر باعث ضعف سیستم ایمنی و کاهش رشد می شود.
2) کیفیت خوراک اولیه
غذای شروع باید پروتئین بالا داشته باشد 20 تا 23 درصد پروتئین خام و انرژی کافی 2800 تا 3000 کیلوکالری در کیلوگرم، سرشار از ویتامین ها و مواد معدنی باشد و هضم آن آسان و اندازه ذرات مناسب باشد.
3) آب تمیز و ساده
آب باید تمیز و همواره در دسترس باشد، دمای آب در 24 ساعت اول بهتر است حدود 25 تا 35 درجه سانتی گراد باشد، می توان در روزهای اول مکمل های ویتامینی یا الکترولیت را به آب استفاده کرد.
4) تغذیه ی جوجه های یک روزه متناسب اما منظم
جوجه های یک روزه به طور مرتب و کوتاه مدت غذا می خورند پس باید خوراک همیشه تازه و در دسترس باشد.
5) استفاده از مکمل
افزودن پروبیوتیک ها یا پری بیوتیک ها به خوراک یا آب برای بهبود عملکرد در روده و سیستم ایمنی مفید است و گاهی استفاده از آنزیم های گوارشی نیز توصیه می شود.
6) مدیریت صحیح بستر و محیط
دمای محیط حدود 32 تا 35 درجه سانتی گراد باشد، بستر خشک و نرم باشد تا جوجه راحت تر به غذا و آب دسترسی پیدا کند.
نیازهای غذایی و تغذیه جوجه های یک روزه
1) تغذیه جوجه های یگ روزه با پروتئین
خیلی مهمه چون جوجه ها در چند هفته اول رشد سریعی دارند، میزان پروتئین مورد نیاز در خوراک استارتر 20 تا 22 درصد و منابع خوب پروتئین مثل آرد سویا، کنجاله، پودر ماهی و پودر گوشت پیشنهاد می شود.
2) انرژی
برای فعالیت رشد و حفظ دمای بدن لازم است انرژی خوراک حدود 2800 تا 3000 کیلوکالری در کیلوگرم باشد و منابع انرژی ذرت و روغن گیاهی با کیفیت است.
3) چربی
چربی منبع انرژی متمرکز است و میزان چربی استارتر باید حدود 3 تا 5 درصد باشد.
4) اسیدهای آمینه ضروری
مخصوصا لیزین و متیونین برای رشد عضله و پر باید در سطح متعادل در خوراک تامین شود.
5) مواد معدنی
کلسیم و فسفر برای استخوان بندی سالم و سدیم و پتاسیم و کلر برای تنظیم تعادل الکترولیتی و روی و منگنز و آهن برای رشد ایمنی و متابولیسم.
6) آب
حیاتی ترین ماده غذایی و باید همیشه آب تازه و تمیز در اختیار جوجه باشد و کم آبی حتی برای چند ساعت می تواند باعث آسیب جدی شود.
بهترین برنامه ی غذایی برای جوجه های یک روزه
تغذیه روز اول جوجه های یک روزه:
در نخستین روز زندگی، فقط باید به جوجه‌ها آب تمیز و خنک با دمای حدود ۲۵ تا ۳۵ درجه سانتی‌گراد داد. می‌توانید مقداری قند ساده یا محلول الکترولیت به آب اضافه کنید تا انرژی از دست‌رفته‌ی جوجه‌ها جبران شود. در این مرحله هنوز نیازی نیست که خوراک زیادی به آن‌ها بدهید، چون زرده‌ی جذب‌شده در بدنشان انرژی و مواد مغذی لازم را فراهم می‌کند.
روز دوم تا سوم:
از روز دوم باید به جوجه‌ها خوراک استارتر مخصوص بدهید. این خوراک باید پروتئین بالا (۲۰ تا ۲۳ درصد) و انرژی کافی (۲۸۰۰ تا ۳۰۰۰ کیلوکالری در کیلوگرم) داشته باشد و ذرات آن باید بسیار ریز باشد تا جوجه‌ها بتوانند راحت‌تر آن را بخورند. همچنین، باید آب آشامیدنی را به‌طور مرتب عوض کنید و همیشه آب تازه و تمیز در اختیار آن‌ها قرار دهید.
روز چهارم تا پنجم:
در این روزها هم باید خوراک استارتر را ادامه دهید. برای کمک به رشد و تقویت سیستم ایمنی، می‌توانید هر دو تا سه روز یک بار مکمل‌های ویتامینی را به آب اضافه کنید. این کار به جوجه‌ها کمک می‌کند تا متابولیسم بهتر و بدن مقاوم‌تری داشته باشند.
از روز ششم به بعد:
در این مرحله، باید کاری کنید که جوجه‌ها عادت کنند خودشان به دانخوری و آبخوری مراجعه کنند. ادامه‌ی تغذیه با خوراک استارتر ضروری است، اما می‌توانید ذرات خوراک را کمی درشت‌تر تهیه کنید تا دستگاه گوارش آن‌ها به غذاهای سفت‌تر عادت کند. حتما دمای محیط را بین ۳۲ تا ۳۵ درجه سانتی‌گراد نگه دارید، چون اگر دما پایین بیاید، جوجه‌ها اشتهایشان را از دست می‌دهند و ممکن است بیمار شوند.
نکات کلیدی در تغذیه ی جوجه های یک روزه
1) شروع سریع تغذیه
بهتر است تغذیه ی جوجه ها حداکثر 12 تا 24 ساعت بعد از تولد شروع شود تاخیر در تغذیه باعث افت وزن و تضعیف سیستم ایمنی و افزایش تلفات می شود.
2) دسترسی مداوم به آب تازه
آب باید همیشه تمیز، ولرم، همیشه در دسترس باشد و اولین چیزی که جوجه ها نیاز دارند آب خوردن است.
3) استفاده از خوراک استارتر با کیفیت در تغذیه جوجه های یک روزه
خوراک مخصوص جوجه های تازه باید دارای پروتئین بالا و انرژی کافی باشد و این خوراک به رشد سریع و قوی شدن سیستم ایمنی کمک می کند.
4) ساختار فیزیکی خوراکی
دانه های خوراک باید ریز، یکنواخت و نرم باشد تا جوجه ها راحت تر بتوانند بخورند.
5) مکمل های کمکی
گاهی استفاده از مکمل های کمکی و ویتامین مخصوص جوجه ها، مکمل مولتی ویتامین یا الکترولیت ها در آب آشامیدنی روزهای اول توصیه می شود مخصوصا اگر جوجه ها استرس داشته باشند.
6) نور و دما
دمای محیط باید در 32 تا 35 درجه سانتی گراد باشد و نور کافی هم لازمه تا جوجه ها راحت تر آب و غذا پیدا کنند.
7) تعداد نقاط و تغذیه و آبخوری
آبخوری و دانخوری باید زیاد باشند و در دسترس همه جوجه ها قرار بگیرد تا رقابت زیادی بینشان ایجاد نشود.
8) بهداشت خوراک و ظروف
خوراک باید تازه و بدون کپک یا آلودگی باشد و ظروف آب و غذا هم باید مرتب شسته شود.
9) آرامش و جلوگیری از استرس
صدای زیاد نوسان دما یا نور شدید می تواند جوجه ها را مضطرب کند و اشتهایشان را کم کند.
اشتباهات رایج در تغذیه ی جوجه های یک روزه
1) دیر غذا دادن به جوجه ها
خیلی‌ها فکر می‌کنند باید چندین ساعت یا حتی یکی دو روز صبر کنند تا جوجه‌ها غذا بخورند، چون تصور می‌کنند زرده‌ی باقی‌مانده در بدنشان آن‌ها را تغذیه می‌کند. درست است که بدن جوجه‌ها بخشی از زرده را جذب کرده، اما اگر در ۱۲ تا ۲۴ ساعت اول غذای مناسب به آن‌ها بدهیم، رشد دستگاه گوارش سریع‌تر تحریک می‌شود.
2) استفاده از غذای نامناسب یا درشت در تغذیه جوجه های یک روزه
جوجه ها در روزهای اول به غذای مخصوص نیاز دارند که دانه بندی بسیار ریزی داشته باشند و کامل باشند و غذای درشت یا سایر غذای مرغ بالغ اصلا برای شروع مناسب نیست.
3) نبود آب کافی یا آب آلوده
بعضی ها فقط غذا می گذارند یا آب را تمیز و مرتب عوض نمی کنند آب باید تمیز و تازه باشد و جوجه های تازه هچ شده خیلی سریع کم آب می شوند.
4) عدم استفاده از مکمل ها در شرایط استرس
جوجه‌هایی که تازه هچ می‌شوند، به‌دلیل استرس ناشی از جابه‌جایی یا ضعف اولیه، اغلب به مکمل‌هایی مثل ویتامین C، مولتی‌ویتامین مخصوص پرندگان و الکترولیت نیاز دارند، اما خیلی از پرورش‌دهندگان این نیاز را نادیده می‌گیرند.
5) استفاده از غذاهای کپک زده یا تاریخ گذشته
غذاهای مانده کپک زده یا کهنه خطر مسمومیت دارد و جوجه های تازه هچ شده سیستم ایمنی قوی ندارند و خیلی سریع آسیب می بینند.
7) نداشتن برنامه ی غذایی منظم
گاهی غذا زیاد می دهند و جوجه ها چاق می شوند یا غدا کم می دهند و جوجه ها ضعیف می شوند و برنامه غذایی بر اساس و تعداد و سن جوجه ها باید تنظیم شود.
تغذیه ی جوجه های یک روزه و نقش آن در رشد
1) تحریک رشد دستگاه گوارش
در چند ساعت اول زندگی، دستگاه گوارش جوجه هنوز کامل نیست. اگر جوجه‌ها خیلی زود غذا بخورند، روده‌های آن‌ها سریع‌تر رشد می‌کنند، آنزیم‌های گوارشی بیشتری ترشح می‌شود و بدن آن‌ها مواد غذایی را بهتر جذب می‌کند.
2) تقویت سیستم ایمنی
مواد مغذی مثل ویتامین ها و مواد معدنی باعث تقویت سیستم دفاعی بدن جوجه می شوند.
3) افزایش رشد اولیه وزن گیری
جوجه هایی که سریع و درست تغذیه می شوند در روزهای اول وزن بیشتری می گیرند و همین بر کل دوره رشدشان تاثیر مثبت می گذارد.
4) کاهش تلفات
تغذیه ی مناسب از سوء تغذیه، کم آبی، ضعف بدن و بیماری طیور جلوگیری می کند و نرخ مرگ و میر کاهش می یابد.
نتیجه‌گیری در مورد تغذیه جوجه های یک روزه:
در مجموع، شروع به‌موقع و اصولی پرورش و تغذیه‌ی جوجه‌های یک‌روزه، استفاده از خوراک با کیفیت، دسترسی دائمی به آب تمیز، و رعایت نکات مدیریتی ساده اما مهم، پایه‌گذار رشد سالم و عملکرد مطلوب در ادامه‌ی زندگی پرنده خواهد بود. پرورش‌دهندگانی که به این اصول توجه می‌کنند، نه تنها تلفات کمتری خواهند داشت، بلکه شاهد رشد یکنواخت‌تر، ضریب تبدیل بهتر و سودآوری بالاتری نیز خواهند بود. توجه به جزئیات در این مرحله حساس، سرمایه‌گذاری مؤثری برای آینده‌ی گله است.
