کشاورزی چیست؟
کشاورزی یک فرایند اساسی برای تولید مواد غذایی و محصولات است.
به طور خلاصه کشاورزی شامل کاشت، داشت، برداشت گیاهان معینی است که برای تامین نیازهای غذایی انسان ها و حیوانات انجام می شود.
به عبارتی دیگر زراعت نوعی بهره برداری اقتصادی در زمینه کشت و کار در زمین های قابل کشت نیز است.
البته این کار فقط به کاشتن و درو کردن محصولات محدود نمی شود بلکه کار یک کشاورز شامل:
مراقبت از خاک، مدیریت در آبیاری، کنترل آفات و بیماری ها و همچنین نگه داری و پرورش دامپروری, طیور و آبزیان هم نیز است.
زراعت قدمت چندین ساله دارد که در طول زمان پیشرفت کرده و از روش های ساده و سنتی تا روش های مدرنیزه و پیشرفته را شامل می شود.
همچنین کشاورزی نقش خیلی مهمی در اقتصاد و زندگی اجتماعی جوامع دارد.
این بخش نه تنها غذا و محصولات مورد نیاز را فراهم می کند بلکه فرصت شغلی زیادی هم ایجاد می کند که در توسعه کشور تاثیر گذار است.
به طور کلی زراعت یک پایه اصلی و اساسی در تمدن بشریت است که پاسخگو به نیاز های انسانی و باعث تغییر و تحول و رشد یک جامعه نیز می شود.
انواع کشاورزی
کشاورزی انواع مختلفی دارد که هر کدام از ویژگی ها و اهداف خاصی برخوردار هستند به طور کلی می توانیم کشاورزی را به دسته های زیر تقسیم کنیم:
1) کشاورزی معیشتی:
کشاورزی معیشتی از کهن ترین نوع کشاورزی است که به تولید غذا و محصولات زراعی برای مصرف مستقیم خانواده کشاورز و تامین نیازهای اولیه زندگی متمرکز است.
بلکه بقا و خود کفایی است, این نوع از زراعت با استفاده از ابزار های ساده و استفاده نکردن از کود و سموم شیمیایی به مقدار زیاد به تولید محدود و تنوع کم محصولات می پردازد.
برای مثال می توانیم به کشت برنج در زمین های کوچک در مناطق روستایی اشاره کنیم.
2) کشاورزی تجاری:
کشاورزی تجاری به تولید محصولات کشاورزی به منظور فروش در بازار های داخلی و بین المللی با هدف کسب سود اطلاق می شود.
این نوع از کشاورزی تک کشتی یا کشت یک محصول خاص در سطح وسیع را به منظور افزایش بازدهی و کاهش هزینه هارا شامل می شود.
همچنین در این نوع از کشاورزی استفاده از فناوری های پیشرفته و استفاده از ماشین آلات مدرن و سیستم آبیاری پیشرفته و سایر فناوری های نوین لازم است.
هدف این نوع کشاورزی تامین غذایی جمعیت رو به رشد و ایجاد فرصت های شغلی و رشد اقتصادی را شامل می شود.
3) کشاورزی ارگانیک:
کشاورزی ارگانیک یک سیستم تولید کشاورزی است که بر پایه استفاده از روش های طبیعی و عدم استفاده از نهادهای مصنوعی شامل:
کودهای شیمیایی، سموم دفع آفات، علف کش ها، بذرهای اصلاح شده ژنتیکی استوار است.
هدف اصلی کشاورزی ارگانیک تولید محصولات سالم و با کیفیت، حفظ محیط زیست و ارتقای سلامت انسان و حیوانات است.
4) کشاورزی پایدار:
کشاورزی پایدار یک رویکرد جامع به کشاورزی است که هدف آن تولید غذا و محصولات زراعی است که نیاز های نسل فعلی را برآورده کند.
البته بدون اینکه توانایی نسل های آینده برای تامین نیازهایشان را به خطر بیندازد.
کشاورزی پایدار به دنبال ایجاد تعادل بیتن جنبه های اقتصادی، اجتماعی و زیست محیطی کمشاورزی است در این روش حفظ منابع طبیعی، کاهش آلودگی محیط زیست، بهبود معیشت کشاورزان و تامین امنیت غذایی مورد توجه قرار دارد.
5) کشاورزی فشرده:
کشاورزی فشرده در افزایش تولید محصولات کشاورزی در واحد سطح با استفاده از فناوری های پیشرفته را شامل می شود.
در این نوع از زراعت استفاده از کود ها و سموم شیمیایی به مقدار زیاد رایج است و همچنین دارای آبیاری مکانیزه، کشت متراکم و بذر های اصلاح شده در آن استفاده می شود.
برای مثال کشت گندم در گلخانه ها با استفاده از سیستم کنترل محیطی و آبیاری هوشمند انجام می شود.
6) کشاورزی گسترده:
کشاورزی گسترده به نوعی کشت اطلاق می شود که در آن از زمین های وسیع برای تولید مواد غذایی و محصولات زراعی، معمولا از نیروی کار و سرمایه کمتری نسبت به کشاورزی فشرده استفاده می شود و محصول به صورت عمده به روش های سنتی بدست می آید.
7) آگروفرستری:
آگروفرستری به سیستمی از کشاورزی اطلاق می شود که در آن درختان و گیاهان زارعی در یک واحد کشاورزی به صورت همزمان و در هم تنیده کشت می شود این سیستم به دنبال بهینه سازی بهره وری از زمین و کاهش اثرات منفی بر محیط زیست است.
8) کشاورزی هیدروپونیک:
این روش کشت بدون خاک است که در آن گیاهان در محیط کنترل شده با استفاده از محلول های مغذی پرورش می یابد.
هدف این نوع کشاورزی کنترل دقیق شرایط محیطی کاهش مصرف آب و افزایش سطح بازدهی در واحد سطح است که برای مثال می توانیم کشت کاهو و گوجه فرنگی در گلخانه های هیدروپونیک اشاره کنیم.
محصولات کشاورزی شامل چیست؟
محصولات کشاورزی پایه و اساس تمدن بشری، نقش حیاتی در تامین غذا، پوشاک، دارو و بسیاری از نیاز های اساسی در جامعه را ایفا می کند.
از دیر باز زراعت به عنوان پایه ای از شکل گیری سکونتگاه ها، توسعه اقتصادی و پیشرفت فرهنگی عمل کرده است.
محصولات زراعی را می توان بر اساس معیار های مختلفی دسته بندی کرد برای مثال:
1.غلات:
شامل گندم، برنج، ذرت، جو و سایر غلات است و منبع اصلی کربوهیدرات و انرژی برای انسان ها و دام.
2.حبوبات:
شامل نخود، لوبیا، عدس، ماش، لپه، سویا و سایر حبوبات است منبع غنی از پروتئین و فیبر و مواد معدنی.
3.میوه ها:
شامل مرکبات، انگور، سیب، موز، هلو و سایر میوه ها است منبع غنی از ویتامین ها، مواد معدنی، آنتی اکسیدان و فیبر
4.سبزیجات:
شامل سیب زمینی، گوجه فرنگی، پیاز، خیار، کاهو، اسفناج و سایر سبزیجات است منبع غنی از ویتامین، مواد معدنی، فیبر و آب
5.دانه های روغنی:
شامل آفتابگردان، کلزا، سویا ، پنبه دانه، کنجد، بادام زمینی و سایر دانه های روغنی است.
6.محصولات فیبری:
شامل پنبه، کناف، کتان و سایر الیاف طبیعی است تولید الیاف برای صنعت نساجی و تولید پوشاک
7.محصولات قندی:
شامل نیشکر و چقندر قند است تولید شکر به عنوان منبع اصلی شیرین کننده ها.
8.محصولات علوفه ای:
شامل یونجه، شبدر، ذرت علوفه ای و سایر علوفه ها است و خوراک دام و طیور را تامین می کند.
9.ادویه جات:
شامل فلفل، زردچوبه، دارچین، زنجبیل، زیره و هل و سایر ادویه هاست و خواص دارویی و درمانی دارد.
10.گیاهان دارویی:
شامل نعنا، آویشن، گل گاو زبان، بابونه، اسطوخودوس و سایر گیاهان دارویی است و تولید داروهای مکمل های غذایی و کاربرد های آرایشی و بهداشتی.
کشاورزی از نظر اقتصادی و اجتماعی بسیار مهم است زیرا امنیت غذایی را تامین می کند ، ایجاد اشتغال زایی توسعه روستایی را تقویت کرده و به صادرات و ارز آوری و کسب درآمد کمک می کند.
بهترین زمین مناسب برای کشاورزی:
یکی از مهم ترین عوامل موثر برای داشتن یک زمین کشاورزی خوب برای کاشت گیاهان و درختان و تولید محصولات با کیفیت خاک است برای بهترین زمین مناسب برای کشت چند فاکتور خیلی مهم وجود دارد که باید در نظر گرفته شود :
1. نوع خاک:
خاک ترکیبی از ماسه، سیلت و رس است که بهترین خصوصیات رو دارد این نوع خاک نه تنها خوب آب را زخیره می کند بلکه زهکشی مناسبی هم دارد.
2.خاک رسی:
این نوع خاک اگرچه مواد مغذی زیادی دارد اما می توان مشکلات از قبیل زهکشی را ضعیف کند.
3.خاک ماسه ای:
این نوع خاک سریع تر آب را از دست می دعد و ممکن است برای برخی از گیاهان مناسب نباشد.
4.پی اچ خاک:
مناسب ترین پی اچ برای اکثر گیاهان پی اپ بین 6تا 7 مناسب است.
اگر پی اچ خاک کمتر از 6 باشد می توان باعث کمبود عناصر غذایی شود و اگر بیشتر از 7 باشد عموما مواد مغذی کمتری در دسترس گیاهان قرار میگیرد.
5.دسترسی به آب:
منابع آب و وجود چشمه ها، رود خانه ها یا حوضه های آبی نزدیک به زمین کشاورزی می تواند به تامین نیازهای آبی گیاهان کمک می کند.
6.نور خورشید:
ساعات نور اکثر گیاهان به حداقل 6تا8 ساعت نور مستقیم در نور مستقیم در روز دارد و سایه های زیاد موانع می توانند بر رشد و عملکرد محصولات تاثیر منفی بگذارد.
7.شیب زمین:
زمین هایی با شیب ملایم به جلوگیری از فرسایش خاک کمک می کند و شیب های تند ممکن است باعث شستشو ی مواد مغذی و آسیب به ریشه ها شوند.
8.اقلیم:
دما و بارش در شرایط آب و هوایی محلی تعیین کننده نوع محصولاتی است که می توان کشت کرد.
چند درصد از آب ایران در بخش کشاورزی مصرف می شود
در ایران حدود 85 الی 90 درصد منابع آبی در بخش کشاورزی مصرف می شود که این میزان با توجه به استانداردهای جهانی بسیار زیاد می باشد.
این در حالی است که میانگین مصرف جهانی حدود 70 درصد می باشد.
برای کشاورزی به چه چیزهایی نیاز داریم :
برای دستیابی به کشاورزی موفق نیازمند در نظر گرفتن عوامل متعددی است که در آن به چند چیز اساسی نیاز داریم.
1.زمین مناسب:
اولین و مهم ترین رکن کشاورزی زمین مناسب است.
زمین بستر اصلی برای زراعت است بنابراین باید حاصلخیز باشد و زهکشی خوبی داشته باشد تا برای محصولاتی که قصد کشت آن را داریم مناسب باشد.
همچنین عوامل دیگری مثل شیب زمین و نور خورشید و دسترسی به آب هم موثر است.
2.آب کافی:
آب، عنصری حیاتی برای رشد گیاهان است و دسترسی به منابع آبی پایدار و قابل اعتماد برای آبیاری ضروری است.
این می تواند شامل چاه، رودخانه، کانال آبیاری یا سیستم های آبیاری قطره ای باشد.
3.بذر یا نهال با کیفیت:
استفاده از بذر یا نهال سالم تاثیر چشمگیری بر میزان و کیفیت محصول نهایی دارد و انتخاب نوع گیاه با توجه به شرایط آب و هوایی منطقه و نوع خاک بسیار مهم است.
4.کود و مواد مغذی خاک:
خاک به مرور زمان مواد مغذی خود را از دست می دهد بنابراین استفاده از کودهای شیمیایی و ارگانیک برای تامین مواد مغذی مورد نیاز گیاهی ضروری است.
استفاده صحیح از کود و رعایت تعادل بین مواد مغذی برای سلامت خاک و گیاهان ضروری است.
5.ابزارو تجهیزات:
ابزارو تجهیزات مختلفی برای مراحل مختلف کشت، از جمله شخم زنی،کاشت، داشت، برداشت مورد نیاز است.
همچنین این ابزار ها بسته به نوع کاشت و کشت و مقیاس آن متفاوت هستند و استفاده از ماشین آلات کشاورزی مدرن می تواند به افزایش سرعت و دقت کار ها کمک کند.
6.دانش و مهارت:
داشتن دانش و مهارت کافی در زمینه کشاورزی برای انتخاب روش های کشت مناسب و مدیریت آفات و بیماری ها و برداشت محصول بسیار مهم استگ
7.بازار فردش:
داشتن برنامه برای فروش محصول و دسترسی به بازار مناسب برای فروش محصول ضروری است و این شامل شناخت نیاز های بازار و قیمت گذاری مناسب و پیدا کردن راه های موثر برای فروش است.
منابع:
یکی از سایتهای معتبر در زمینه کشاورزی و منابع آبی و… در سطح جهان می توانیم سایت سازمان خواربار و کشاورزی ملل متحد را به شما معرفی کنیم
