روش های تولید تخم مرغ
تولید تخم مرغ می تواند به روش های مختلفی انجام شود که به شرایط و نیازهای مختلفی بستگی دارد این چند روش رایج تولید تخم مرغ آورده شده است:
1) روش های صنعتی: در این روش، مرغ ها در قفس های کوچک یا سیستم های پرورشی مدرن نگهداری می شوند که به صورت گروهی یا فردی تخم می گذارند و تغذیه و محیط مناسب برای مرغ ها تنظیم شده و به طور خودکار سیستم های تمدید نور، آبیاری کنترل می شود.
این روش بازده بالاتری دارد اما به دلیل شرایط محدود در نگهداری مرغ ها به برخی انتقادها نیز مواجه شده است.
2) روش پرورش آزاد: در این روش مرغ ها به طورآزاد در فضای باز حرکت می کنند و به طور طبیعی می توانند به تغذیه و رفتارهای طبیعی خود بپردازند.
تخم مرغ های تولیدی معمولا از نظر کیفیت بالاتر بوده و مصرف کنندگان تمایل دارند آن ها را به دلیل شرایط بهتر نگهداری مرغ ها ترجیح دهند.
3) روش پرورش ارگانیک: مرغ ها در این روش نه تنها به فضای آزاد دسترسی دارند بلکه تغذیه شان نیز از موارد ارگانیک و بدون افزودنی هایی شیمیایی است و در روش تاکید بر رفاه مرغ ها و استفاده از خوراک ارگانیک است که باعث تولید تخم مرغ های با کیفیت بالا می شوند.
مراحل تولید تخم مرغ
مراحل تولید تخم مرغ به طور کلی به چند مرحله است که این مراحل به شرح زیر است:
1) انتخاب و نگهداری مرغ های تخم گذار
در این مرحله مرغ ها باید برای تولید تخم مرغ انتخاب می شوند و برای مرغ های تخم گذار معمولا از نژادهایی مانند لوهمان یا آسترالوپ است.
مرغ ها در محیطی مناسب نگهداری می شوند که شامل تهویه ی مناسب و دمای مناسب ( بین 18 تا 22 درجه سانتی گراد ) و دسترسی به
آب و غذای کافی است.
2) تغذیه طیور و مرغ ها
غذای مرغ ها باید از مواد مغذی و متعادل تشکیل شده باشد تا بتوانند تخم مرغ با کیفیت تولید کنند و معمولا از خوراکی هایی مانند ذرت، گندم، کنجاله سویا و مواد معدنی برای تغذیه ی مرغ ها استغاده می شود.
3) چرخه تخم گذاری
مرغ ها در سن 20 تا 22 هفتگی وارد مرحله تخم گذاری می شود هر مرغ معمولا 24 تا 26 ساعت یک تخم می گذارد و تخم گذاری در بعضی نژادها ممکن است بیشتر از یک تخم در روز باشد.
4) جمع آوری تخم مرغ
تخم مرغ ها پس از گذشت چند ساعت از تخم گذاری از طریق سیستم های جمع آوری اتوماتیک یا دستی جمع آوری می شود.
5) شست و شو و پاکسازی تخم مرغ ها
تخم مرغ ها باید شسته و ضد عفونی شوند تا آلودگی های احتمالی روی پوسته تخم مرغ از بین برود و برای این کار از آب گرم و محلول های ضدعفونی کننده استفاده می کنند.
6) نگهداری و ذخیره سازی
پس از شست و شو تخم مرغ ها باید در شرایط مناسبی نگه داری شوند و دمای مناسب برای آن حدود 7 درجه سانتی گراد است.
7) بسته بندی و توزیع
تخم مرغ ها پس از بسته بندی در جعبه های مناسب به بازار ارسال می شوند و بسته بندی باید به گونه ای باشد که به تخم آسیب وارد نشود و اطلاعات مربوط به تولید و انقضا در آن درج شده باشد.
8) کنترل کیفیت
در طول تمامی مراحل تولید تخم مرغ باید نظارت دقیقی بر کیفیت تخم مرغ ها انجام شود و معمولا تست هایی برای بررسی سایز، شکل، وزن و سلامت تخم مرغ انام می شود.
شرایط تولید تخم مرغ سالم
1) محیط مناسب تولید تخم مرغ
دما: دمای محیط باید بین 18 تا22 درجه سانتی گراد باشد بیش از حد بالا یا پایین می تواند باعث کاهش تولید تخم شود.
رطوبت: رطوبت مناسب برای مرغ های تخم گذار بین 70 تا 80 در حرارت و رطوبت بالا می تواند باعث مشکلات تنفسی و بیماری ها طیور شوند در حالی که رطوبت پایین ممکن است منجر به خشکی پوسته تخم مرغ شود.
نور: مرغ ها برای تخم گذاری به نور کافی نیاز دارند نور طبیعی یا نور مصنوعی با مدت زمان مشخص 12 تا 16 ساعت نور در روز باید فراهم شود.
تهویه: تهویه ی مناسب برای جلوگری از تجمع گازهای مضر ضروری است و این گاز ها می توانند باعث آسیب به دستگاه تنفسی مرغ ها و کاهش کیفیت تخم شود.
2) فضای نگهداری مرغ ها
فضای کافی: برای جلوگیری از استرس و آسیب به مرغ ها فضای کافی برای حرکت و رفتار طبیعی آن ها ضروری است هر مرغ باید حداقل 45 سانتی متر مربع فضا داشته باشد.
محیط تمیز و بهداشتی
محیط مرغداری باید به طور منظم تمیز و ضد عفونی شود تا از بروز یماری ها جلوگیری شود این کار از طریق شست وشوی روزانه بستر و فضاهای نگهداری مرغ انجام می شود.
3) تغذیه مناسب
پرورش طیور و انرژی غذاهای مرغ ها باید از نظر پروتئینی و انرژی متعادل باشد کنجاله سویا، ذرت، گندم و مواد افزودنی مانند کلسیم برای تقویت پوسته تخم مرغ از جمله منابع تغذیه ای رایج است.
4) کنترل کیفیت
باید نظارت دقیق بر کیفیت تخم مرغ ها انجام شود این نظارت شامل سایز، شکل، رنگ، سالم بودن پوسته و عدم وجود شکستگی است.
تولید تخم مرغ صنعتی
تولید تخم مرغ صنعتی شامل فرایند های متعددی است که از پرورش مرغ های تخم گذار تا بسته بندی و توزیع تخم مرغ را در بر می گیرد.
در ادامه به مراحل اصلی این فرایند می پردازیم:
1) انتخاب نژاد مرغ تخم گدار
لگهورن سفید ( مناسب برای تولید تخم مرغ سفید )
های لاین و لوهمن ( دارای راندمان بالای تخم گذاری )
رد آی لند و نیو همپشایر ( برای تولید تخم مرغ قهوه ای )
2) پرورش جوجه های تخم گذار
جوجه ها در مراکز پرورش، تا سن 16 تا 18 هفتگی ( شروع تخم گذاری ) در شرایط کنترل از نظر دما، تغذیه، نور پرورش می یابند.
3) مدیریت سالن های مرغداری
سیستم قفس: رایج ترین روش صنعتی برای پرورش مرغ تخم گذار است که باعث افزایش تولید و کاهش هزینه ها می شود.
سیستم بستر: در برخی مزارع از این روش استفاده می کنند اما مدیریت بهداشتی سخت تر است.
4) نوردهی و تاثیر آن بر تولید
نوردهی مصنوعی در سالن ها باعث افزایش راندمان تخم می شود معمولا 16 ساعت روشنایی و 8 ساعت تاریکی برای بیشترین تولید توصیه می شود.
5) جمع آوری و کنترل کیفیت
تخم مرغ ها به صورت خودکار یا دستی جمع آوری می شود و کیفیت آن ها از نظر وزن، شکل، رنگ،پوسته و سلامت داخلی بررسی می شود.
قیمت تخم مرغ تولیدی
قیمت تخم مرغ تولیدی به عوامل متعددی بستگی دارد:
1) هزینه های تولید
خوراک مرغ: بیش از 60% هزینه تولید را شامل می شود ( ذرت، سویا، مکمل های معدنی ).
تجهیزات و سالن های پرورش: هزینه ی سیستم قفس، تهویه، نیروی کار، نوردهی.
بهداشت و داروها: شامل واکسن ها و پیشگیری از بیماری ها.
بسته بندی و حمل و نقل: هزینه های کارتن، سردخانه، توزیع در بازار.
2) نرخ عرضه و تقاضا
در زمان های ماه رمضان و عید نوروز تقاضا افزایش یافته و قیمت بالا می رود.
در فصولی که تولید زیاد است قیمت کاهش می یابد.
3) سیاست های دولتی و نرخ ارز
قیمت خوراک دام تحت تاثیر نوسان ارزی قرار دارد و یارانه های دولتی روی نهادهای دامی می تواند بر قیمت نهایی تاثیر بگذارد.
4) قیمت عمده فروشی و خرده فروشی
در مرغداری بسته به هزینه های تولید و نرخ بازار تعیین می شود.
در بازار با در نظر گرفتن هزینه های افزایش می یابد.
بهبود کیفیت تولید تخم مرغ
1) تغذیه استاندارد و متعادل
کلسیم و فسفر کافی: برای استحکام پوسته ( منابع : پودر صدف، سنگ آهک، دی کلسیم فسفات ).
پروتئین کافی: افزایش کیفیت سفید و زرده ( منابع : سویا، کنجاله پنبه، پودرماهی ).
ویتامین ها و مواد معدنی: ویتامین D برای جذب بهتر کلسیم، ویتامین E برای سیستم ایمنی .
2) مدیریت مزرعه طیور و محیط مرغداری
نوردهی مناسب: حداقل 16 ساعت نوردهی در روز برای حفظ تولید بالا.
تهویه ی دمای استاندارد: دمای ایده آل بین 18 تا 22 درجه سانتی گراد، جلوگیری از گرما زدگی.
3) بهبود شرایط نگهداری و جمع آوری تخم مرغ.
جمع آوری تخم مرغ حراقل 4 بار در روز: کاهش شکستگی و آلودگی.
نگهداری در دمای مناسب ( 5 تا 15 درجه سانتی گراد ): افزایش ماندگاری و کاهش فساد.
ضد عفونی تخم مرغ ها: استفاده از روش های استاندارد مانند گاز ازن یا محلول های مجاز.
