1)پرورش بز شیری و اهمیت ویژه آن در دامداری
در کشاورزی و دامپروری، پرورش بز شیری به عنوان شاخه ای پربازده و مهم شناخته می شود.
این فعالیت نه تنها به تامین نیازهای غذایی جامعه کمک می کند، بلکه فرصت های اقتصادی قابل توجهی را برای دامداران فراهم می سازد.
بزهای شیری با تولید شیر با کیفیت و مغذی نقش بسزایی در سلامت و تغذیه افراد ایفا می کنند.
شیر بز به دلیل هضم آسان و خواص ضد آلرژی گزینه ای مناسب برای افراد با نیاز های تغذیه ای خاص است.
پرورش بز شیری در دامداری از اهمیت ویژه ای برخوردار است این نوع از دامپروری به دلیل سازگاری بزها با شرایط آب و هوایی سخت مراتع کم بازده،در مناطق مختلف قابل اجراست.
همچنین پرورش بز شیری می تواند منبع در آمدی پایدار برای دامداران باشد.
زیرا علاوه بر فروش شیر امکان تولید و فروش فر آورده های لبنی نیز وجود دارد.
همچنین با توجه به هزینه کمتر و تنوع تولیدات آموزش و پرورش دام همچون پرورش بز می تواند بازده اقتصادی مناسبی داشته باشد که به دلیل جثه کوچکتر و رفتار اجتماعی متفاوت می توان به مدیریت آسان تر آن ها نیز اشاره کرد.
به طور خلاصه بز شیری به دلیل سازگاری بالا هزینه نگهداری کمتر و تنوع تولیدات و ارزش غذایی شیر نقش مهمی در دامداری ایفا می کند و می تواند به بهبود وضعیت اقتصادی و تغذیه ای جوامع کمک کند.
2) بهترین نژادهای بز شیری
برهای شیری برای پرورش به عوامل مختلفی بستگی دارد این عوامل عبارتند از :
1. شرایط آب و هوایی منطقه:
برخی نژادها به، آب و هوای گرم و خشک مقاوم ترند، در حالی که برخی دیگر در مناطق معتدل و سردسیر عملکرد بهتری دارند.
2. هدف از پرورش:
بستگی به هدف اصلی شما از پرورش دام که تولید شیر، گوشت و سایر محصولات را شامل می شود.
3. دسترسی به خوراک:
برخی نژادها به خوراک با کیفیت بالاتری نیاز دارند.
4. مقاومت به بیماری ها:
برخی نژادهادر برابر بیماری های خاص مقاوم ترند.
5. بازار فروش:
تقاضا برای شیر، گوشت یا سایر محصولات کدام نژاد در بازار محلی بیشتر است.
با در نظر گرفتن عوامل بالا برخی از بهترین نژادهای بز شیری برای پرورش عبارتند از:
پرورش بز شیری سانن:
این نژاد سوییسی از پر بازه ترین نژاد های شیری در جهان است و به خوبی با شرایط آب و هوایی سازگاری می شوند.
پرورش بز شیری آلپاین:
این نژاد فرانسوی شیر با کیفیت تولید می کند آلپاین ها به دلیل مقاومت بالا به بیماری ها و سازگاری با شرایط مختلف آب و هوایی گزینه مناسبی برای پرورش در مناطق مختلف هستند.
مورسیا گرانادینا:
این نژاد اسپانیایی بدلیل مقاومت بالا به شرایط گرم و خشک و تولید شیر با کیفیت بسیار مناسب است.
قبل از انتخاب نژاد مشورت با کارشناسان و بررسی شرایط منطقه خود بهترین نژاد بز شیری را برای خود انتخاب کنید.
3) شرایط مورد نیاز برای راه اندازی یک واحد پرورش بز شیری
برای راه اندازی یک واحد پرورش بز شیری باید شرایط مختلفی را در نظر بگیرید تا بتوانید به یک کسب و کار موفق دست پیدا کنید و این شرایط شامل موارد زیر می شود:
مکان مناسب: زمین مناسب به دسترسی به آب، دسترسی به مراتع و علوفه، بازار فروش و دوری از مناطق مسکونی وابسته است.
ساختمان و تجهیزات: به چندین عامل یعنی محل نگهداری، تهویه مناسب، تجهیزات شیردوشی، سرمایشی، حمل و نقل و نور کافی بستگی دارد.
نژاد مناسب: انتخاب نژاد مناسب با توجه به شرایط آب و هوایی و هدف پرورش بسیار مهم است.
تغذیه: در تغذیه علوفه، کنسانتره، مواد معدنی و ویتامین ها، آب با کیفیت و تمیز در تامین نیازهای بزها ضروری است.
بهداشت و درمان: واکسیناسیون و ضد عفونی منظم و در صورت بروز بیماری درمان ضروری و امری کاملا الزامی برای دامداران می باشد.
مدیریت تولید مثل دام: انتخاب بزهای مولد با کیفیت و با تولید شیربالا و برنامه ریزی تولید مثل برای داشتن تولید شیر یکنواخت در طول سال لازم است.
سرمایه: برای تهیه زمین، ساختمان، لوازم و تجهیزات، خرید بزها، تامین علوفه و پرداخت هزینه های جاری به داشتن سرمایه اولیه نیاز است.
مجوزها: برای راه اندازی واحد پرورش بز شیر باید از سازمان های مربوطه مثل جهاد کشاورزی،دامپزشکی و… مجوزهای لازم را دریافت کنید.
بازاریابی: برای فروش شیر و فرآورده های لبنی باید یک برنامه بازاریابی مناسب داشته باشد.
با رعایت شرایط ها و داشتن یک برنامه مدیریتی صحیح می توانید یک واحد پرورش بز شیری موفق راه اندزی کنید و به سود آوری برسید.
4) تغذیه اصولی بزهای شیری برای افزایش تولید شیر
بزهای شیری برای داشتن یک زندگی مولد و تولید شیر با کیفیت، نیازمند یک رژیم غذایی مناسب هستند بنابراین تغذیه اصولی نقش بسیار مهمی را ایفا می کند.
تغذیه صحیح کلید طلایی برای شکوفایی پتانسیل ژنتیکی این دام ها و تضمین سود آوری برای پرورش دهندگان است.
جیره غذایی بزهای شیری باید تامین کننده مواد مغذی جاندار باشد که شامل انرژی، پروتئین، فیبر، موادمعدنی و ویتامین ها نیز هست.
کمبود هر یک از این عناصر می تواند باعث کاهش تولید شیر،تضعیف سیستم ایمنی و بروز مشکلات سلامتی شود.
تامین انرژی کافی مانند سوخت رسانی به یک موتور پر قدرت است که غلات ها و کنجاله ها منابع اصلی در تامین انرژی هستند.
پروتئین ها سازنده شیر از کنجاله ها، حبوبات و یونجه تامین می شود و فیبرها از بروز مشکلات گوارشی جلوگیری می کنند و همچنین مواد معدنی و ویتامین ها کاتالیزورهای واکنش های حیاتی بدن هستند و سلامت و شادابی دام ها را تضمین می کنند.
نکته حائر اهمیت توجه به نیاز های تغذیه ای متغیر بزها در مراحل مختلف زندگی است برای مثال یک بز آبستن نیازمند یک جیره غنی تر از یک بز خشک است.
یک بز در اوج شیردهی، به انرژی و پروتئین بیشتری نسبت به یک بز در اواخر دوره شیردهی نیاز دارد.
بنابراین با مدیریت صحیح تغذیه و استفاده از جیره های متعادل و متناسب با نیازهای هر بز می توان شاهد افزایش چشمگیر تولید شیر و افزایش طول عمر تولیدی دام ها بود.
5) مدیریت جایگاه و شرایط بهداشتی مناسب برای بزهای شیری
موفقیت در پرورش بز شیری فراتر از تغذیه و ژن خوب در گروی توجه به جزئیات بهداشتی و فراهم آوردن محیطی مناسب برای این موجودات نیز است.
یک جایگاه آلوده و نا مناسب می تواند در تولید شیر اثر گذاشته و زمینه را برای بروز انواع بیماری ها را فراهم سازد بنابراین جایگاه بز شیری باید پناهگاهی امن و بهداشتی باشد.
بهداشت جایگاه بز شیری رمز تولید بیشتر و با کیفیت تر است و جایگاه باید فضای کافی برای تحریک و استراحت و دارای تهویه مناسب و بستر خشک است.
نظافت روزانه و ضد عفونی دوره ای از انتشار بیماری جلوگیری می کند و آب و خوراک سالم و در دسترس به سلامت بز کمک می کند .
استفاده ار آبشخورها و آخورهای مناسب از هدر رفت آب و خوراک جلوگیری می کند و به حفظ بهداشت محیط کمک می کند.
واکسیناسیون و مراقبت از سم ضروری است بزها باید به طور منظم واکسینه و انگل زدایی شوند تا از ابتلا به بیماری ها جلوگیری شود.
همچنین نظافت روزانه جایگاه و گندزدایی دوره ای از تجمع عوامل بیماری زا جلوگیری کرده و محیطی سالم و بهداشتی را برای بز ها فراهم می سازد.
رعایت این نکات محیطی آرام و بهداشتی برای بزها فراهم می کند که منجر به افزایش تولید شیر و سودآوری بیشتر می شود و یک جایگاه تمیز در گردش هوا ی خوب هم تاثیر مثبتی روی تنفس و سلامت کلی دارد.
در نتیجه سرمایه گذاری روی بهداشت جایگاه، سرمایه گذاری روی موفقیت بلندمدت مزرعه ی شماست و بزهای سالم تر، شیربیشتری تولید می کنند و این یعنی سود بیشتری برای شما.
6) بیماری های رایج بزهای شیری و روش های درمان آن
بیماری ها چالش مهم پرورش بز شیری هستند و شناسایی و درمان به موقع برای حفظ سلامت گله و افزایش بازدهی ضروری است و آگاهی از بیماری های رایج علائم و درمان برای دامداران حیاتی است.
ورم پستان:
التهاب در غدد پستانی است که باعث کاهش تولید شیر، تورم، قرمزی و درد می شود و درمان آن استفاده از آنتی بیوتیک ها، کمپرس گرم و ماساژ پستان است.
تب شیر:
ناشی از کمبود کلسیم در خون است که باعث ضعف، لرزش، عدم تعادل و در نهایت مرگ می شود که درمان آن تزریق کلسیم و گلوکونات است.
اسیدوز:
یک اختلال متابولیک است که ناشی از مصرف بیش از حد کربوهیدرات است و باعث کاهش phخون، بی اشتهایی اسهال و نفخ می شود و درمان آن شامل تجویز بی کربنات سدیم و تغییر رژیم غذایی است.
پنومونی:
عفونت ریه هاست که باعث سرفه، تنگی نفس، تب و بی اشتهایی می شود درمان آن شامل استفاده از آنتی بیوتیک ها و داروهای ضد التهاب است.
انگل های داخلی و خارجی:
انگل ها می توانند باعث کاهش وزن، کم خونی، اسهال و کاهش تولید شیر شوند و درمان آن شامل استفاده از داروهای ضد انگل است.
کوکسیدیوز:
بیماری های انگلی که باعث اسهال خونی و کاهش وزن می شود معمولا در بزغاله ها شایع است که درمان آن شامل داروهای ضد کوکسیدیوز می شود.
بیماری سم:
یک عفونت باکتریایی که باعث التهاب در سم می شود و درمان آن شامل تمیز کردن و ضدعفونی کردن سم و استفاده از آنتی بیوتیک ها در موارد شدید است.
برای پیشگیری رعایت بهداشت جایگاه، واکسیناسیون، انگل زدایی دوره ای و… به طور منظم ضروری است و تشخیص و درمان بیماری های بز های شیری باید توسط دامپزشک انجام می شود هرگز خودسرانه دارو تجویز نکنید.
